Adım Adım Sözleşme Hukuku Rehberi: Sözleşme Hazırlama, Fesih ve Ceza Şartları

📌 GİRİŞ:

Sözleşme; iki veya daha fazla taraf arasında karşılıklı hak ve borçlar doğuran, hukuk düzenince bağlayıcı irade beyanıdır.Ancak uygulamada “her yazılı belge sözleşme sayılır mı?”, “ceza şartı gerçekten bağlayıcı mı?” ya da “e-posta ile yapılan anlaşma geçerli midir?” gibi sorular sıkça gündeme gelir.

Bu rehberde, sözleşme hukukuna ilişkin temel kuralları, dikkat edilmesi gereken noktaları ve en sık karşılaşılan sorunları açıklıyoruz.

1. Sözleşme Nedir ve Ne Zaman Geçerli Sayılır?

1.1. Sözleşmenin Unsurları

• Karşılıklı ve uyumlu irade beyanı

• Konu: Hukuka ve ahlaka uygun olmalı

• Tarafların Ehliyeti: 18 yaş üstü, ayırt etme gücüne sahip

• Şekil: Kural olarak yazılı olmasına gerek yoktur (istisnalar hariç)

1.2. Hangi Hâllerde Sözleşme Geçersizdir?

• Kanuna aykırı veya imkânsız konu içeriyorsa

• Zorla, tehdit altında imzalanmışsa (irade sakatlığı)

• Taraflardan biri ehliyetsizse (örneğin çocuk, kısıtlı)

2. Sözleşme Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

2.1. Olmazsa Olmaz Maddeler:

• Tarafların tam kimlik bilgileri (TC kimlik, vergi numarası)

• Sözleşme konusu

• Bedel ve ödeme koşulları

• Süre ve fesih şartları

• Uyuşmazlık çözüm yeri (yetkili mahkeme / icra dairesi)

• Ceza şartı, teminat ve ihtar hükümleri

2.2. Tanık, İmza ve Sayfa Numaraları

• Tüm sayfalar imzalanmalı veya paraflanmalı

• Varsa tanık bilgileri yazılmalı (özellikle taşınır/taşınmaz alımında)

3. Sözleşme Türleri ve Özellikleri

3.1. Satış Sözleşmeleri

• Mal ve hizmet satımı, taksitli satış, ayıplı mal iadesi, kaparo vs.

3.2. Kira Sözleşmeleri

• Süreli/süresiz kira, tahliye şartı, depozito

3.3. Hizmet ve İş Sözleşmeleri

• Belirli/belirsiz süreli, rekabet yasağı, gizlilik hükümleri

3.4. Taşeronluk ve Alt Yüklenici Sözleşmeleri

• İnşaat ve teknik hizmetlerde taraf yükümlülükleri çok önemlidir

4. Ceza Şartı ve Cezai Hükümler

4.1. Ceza Şartı Nedir?

• Taraflardan birinin yükümlülüğünü yerine getirmemesi hâlinde, diğer tarafa ödenmesi kararlaştırılan bedeldir.

• Genelde “cayma bedeli”, “gecikme tazminatı” gibi adlarla yer alır.

4.2. Mahkeme Ceza Şartını İndirebilir mi?

• Evet. TBK m. 182’ye göre hâkim, aşırı gördüğü ceza şartını indirebilir.

• Ayrıca zarar ispatı aranmaz: ceza şartı varsa, zarar olmasa da ödenir.

5. Sözleşmenin Feshi ve Geçersizlik Halleri

5.1. Sözleşme Nasıl Feshedilir?

• Karşılıklı anlaşmayla (ikale)

• Tek taraflı ihtarnameyle

• Süre bitimiyle otomatik sona erme

5.2. Geçersizlik ve Butlan Halleri

• Hukuka aykırı sözleşme → yok hükmündedir

• Şarta bağlanan sözleşmelerin geçerliliği → şartın gerçekleşmesine bağlıdır

6. E-posta, WhatsApp, SMS ile Yapılan Anlaşmalar Geçerli mi?

Evet. Hukuken “yazılı delil” olmasalar da, delil başlangıcı veya “ikrar” hükmü doğurabilir.Ancak mutlaka yazılı, imzalı sözleşme yapılması önerilir. Özellikle ticari ilişkilerde.

7. Sık Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: El yazısıyla yapılan sözleşme geçerli mi?

Cevap: Evet. Kanuna aykırı olmadığı sürece geçerlidir. Ama ispat güçlüğü yaşanabilir.

Soru 2: Sözleşmeyi imzaladım ama okumamıştım, iptal edebilir miyim?

Cevap: Genel kural: imzalayan kişi içeriğini bilmek zorundadır. Ancak kandırılma, tehdit, aldatma varsa iptal davası açılabilir.

Soru 3: Ceza şartı çok yüksek, yine de ödemek zorunda mıyım?

Cevap: Hâkim aşırı bulursa indirime gider. Ancak sözleşmede yer alıyorsa, ödeme yükümlülüğü doğar.

8. Avukat Desteğiyle Sözleşme Hazırlama ve Yorumlama

Unutmayın: Bir sözleşmeyi sonradan değiştirmek, mahkemede hakkınızı aramak çok daha zor ve masraflıdır.Bu nedenle sözleşme hazırlanırken bir avukata danışmak, hak kaybınızı önlemenin en sağlıklı yoludur.

📱 Telefon: 0537 824 03 92

📧 E-posta: avmertdenizcinar@gmail.com

📍 Adres: Marmara Sok. No: 4/13, Çankaya / ANKARA