Adım Adım Sigorta Hukuku Rehberi: Değer Kaybı ve Tazminat Süreçleri

Giriş

Sigorta hukuku, sigorta sözleşmeleriyle teminat altına alınan risklerin gerçekleşmesi hâlinde tazminat talep etme ve itiraz sürecini düzenler. Trafik kazası veya kaza anında aracınızda oluşan değer kaybı nasıl hesaplanır? Hangi adımlarla hasar bildirimi yapılır? Eksper raporuna itiraz hakkınız var mı? Bu rehberde, hem genel sigorta hukuku kurallarını hem de “değer kaybı tazminatı nasıl alınır?” sorusuna adım adım yanıt vererek sizi doğru yola yönlendireceğiz.

1. Sigorta Hukukunun Temel Kavramları

1.1. Sigorta Sözleşmesi Nedir?

• İki taraf arasında (sigortalı ve sigortacı) akdedilen, belirli prim karşılığında belli rizikoların gerçekleşmesi hâlinde tazminat veya teminat sağlayan yazılı bir sözleşmedir.

• Basit Tanım: “Sigorta poliçesi”, tarafların hak ve yükümlülüklerini, teminat türünü, prim miktarını, muafiyet ve istisna hükümlerini içerir.

1.2. Teminat Türleri ve Kapsam

• Trafik Sigortası: Zorunlu trafik sigortası; üçüncü şahıslara verilen maddi ve bedeni zararları karşılar.

• Kasko Sigortası: Aracın kaza, hırsızlık, yangın gibi durumlarda uğrayacağı maddi zararı ve değer kaybını tazmin eder.

• DASK (Zorunlu Deprem Sigortası): Konutlarda olası deprem hasarlarını belli limitler dâhilinde karşılar.

• Yol Yardım Sigortası: Araç arızası, çekici ve kurtarma hizmeti gibi ek teminatlar sunar.

• Konut, Sağlık, Hayat Sigortası: Ev, sağlık ve yaşam riskine yönelik farklı poliçe tipleri.

2. Sigorta Poliçesini İnceleme ve Yorumlama

2.1. Poliçede Dikkat Edilmesi Gereken Hükümler

• Teminat Kapsamı (Risk Teminatı): Poliçenin hangi rizikoları (kaza, hırsızlık, sel, yangın, üçüncü şahıs sorumluluğu vb.) güvence altına aldığı net biçimde yazılır.

• Muafiyet (Excess/Franchise): Hasar durumunda sigortalının ödemesi gereken sabit tutar veya yüzde. Örneğin “Her hasarda 1.000 ₺ muafiyet” ifadesi.

• İstisnalar (Exclusions): Poliçe kapsamından çıkartılan durumlar (örneğin kasıtlı eylem, alkollü araç kullanma, yetkili olmayan sürücü).

• Poliçe Süresi ve Prim Ödeme Şartları: Poliçenin geçerliliği, primin yıllık/aylık ödenme biçimi ve gecikme hâllerinin sonuçları.

2.2. Değer Kaybı Kavramı ve Poliçedeki İlişkisi

• Değer Kaybı (Diminution in Value): Aracın kazadan sonraki tamir edildiğinde bile ikinci elde piyasa değerinin düşmesi hâli.

• Kasko poliçelerinde “Değer Kaybı Teminatı” bulunsa da, bazı sigortacılar ayrı teminat olarak ekler.

• Poliçenizde “değer kaybı tazminatı” ibaresi yoksa, genel hasar tazminatı sonrası, talebinizi “sigorta hukuku” kapsamında “eksi değer” maddesine dayandırarak ayrıca öne sürebilirsiniz.

3. Hasar Bildirimi ve Tazminat Süreci

3.1. Hasar Bildirim Zorunluluğu

1. Zamanında Bildirim: Hasarın meydana geldiği tarihi izleyen 5 iş günü içinde sigortacıya derhal ihbar (noter veya online hasar bildirimi) yapılmalıdır.

2. İhbar Name İçeriği:

   • Poliçe numarası,

   • Hasara uğrayan araç veya konu,

   • Olayın oluş şekli (kaza tutanağı, tutanak fotoğrafı, tutulan tutanak),

   • Sürücü ve tanık bilgileri (varsa şahit beyanları).

3.2. Eksper Atanması ve Rapor Süreci

• Sigortacı Eksperi: Hasar bildirimi sonrasında sigortacı, anlaşmalı eksperini veya hakem heyetini belirler.

• Araç Expertizi:

  • Hasar tutarı, onarım maliyeti ve değer kaybı rakamları ayrıntılı hesaplanır.

  • Değer Kaybı Hesabı: Eksper, onarımdan sonar aracın ikinci el piyasa değerini tespit eder; “kaza öncesi piyasa değeri – kaza sonrası piyasa değeri” farkı, değer kaybı tazminatı olur.

• Raporun Sigortacıya Sunulması: Eksper raporunu inceler. Eğer rapor net ve usule uygunsa, tazminat ödemesi planlanır. Aksi hâlde itiraz süreci başlar.

3.3. Tazminat Ödeme Talebi ve Ödeme Süresi

• Süre: Hasarın sigortacıya ihbarından itibaren en geç 3 iş günü içinde ön ödeme yapılması, net tazminat bedelinin ise en geç 10 iş günü içinde ödenmesi zorunludur (6098 sayılı Kanun m. 150).

• İçerik:

  1. Onarım Gideri Tutarı: Fatura ve fişler eklenir.

  2. Değer Kaybı Tutarı: Eksper raporundaki “eksi değer” kalemi.

  3. Diğer Tazminat Talepleri: Örneğin kasko kapsamı dışında kalan ferdi kaza teminatı, ek hizmet bedelleri.

• Ön Ödeme İmkanı: Sigortacı, süresi içinde ödeme yapmazsa, sigortalı “faiz” talebinde bulunabilir.

4. Değer Kaybı Tazminatı Nasıl Alınır?

4.1. Değer Kaybı Hesaplama Yöntemleri

• Eksperin Rolü:

  • Kaza öncesi ve sonrası araç değerlerini piyasa rayiçlerinden saptar.

  • Değer Kaybı Formülü:

    java

    KopyalaDüzenle

    Değer Kaybı Tutarı = (Kaza Öncesi Piyasa Değeri – Kaza Sonrası Tamir Edildiğinde Piyasa Değeri)

  • Eksper raporunda her iki değer ayrı ayrı yazılır; ikisi arasındaki farkı “eksi değer” olarak gösterir.

• İkinci El Piyasa Değer Tespiti:

  • Sigorta eksperi, ilgili marka-model-yıl kriterlerine göre oto pazar verilerini, servis kayıtlarını ve ilanları karşılaştırır.

  • Yetkili oto ekspertiz merkezlerinin kendi veri tabanları da değerlendirmede kullanılır.

4.2. Poliçede Değer Kaybı Teminatı Varsa

• Özel Ek Teminat: Bazı kasko poliçelerinde “değer kaybı teminatı” olarak ayrı bir bölüm bulunur. Bu durumda eksper, doğrudan poliçedeki limit ve oranları baz alarak ödeme hesabı yapar.

• Muafiyet ve Limitler:

  • Örneğin “Değer kaybı tazminatı poliçe limitinin %80’ini geçemez” veya “Her hasarda 1.000 ₺ muafiyet uygundur” gibi hükümler olabilir.

  • Poliçe metnindeki “muafiyet” maddesini dikkatle inceleyin; o tutar kadar ödeme düşülür.

4.3. Poliçede Değer Kaybı Teminatı Yoksa

• Sigortalı, normal “kasko hasar tazminatı” aldıktan sonra ayrı bir talep olarak “Değer Kaybı Davası” açabilir.

  1. İcra Takibi: Eksper raporundaki değer kaybı tutarını tahsil etmek üzere “icra takibi” başlatın.

  2. İtiraz ve İcra Mahkemesi Süreci:

     • Sigortacı itiraz ederse “itirazın iptali davası” açılır (İcra Mahkemesi).

     • Eksper raporuna karşı “karşı eksper” talep edilebilir; mahkeme ikinci ekspertiz atar.

  3. Mahkeme Kararı: Kıyas usulü ve bilirkişi raporlarına dayanarak, değer kaybı tutarı karar altına alınır ve kesinleşen tutar icradan tahsil edilir.

5. Sigorta Hukukunda İtiraz Hakları ve Dava Süreçleri

5.1. Eksper Raporuna İtiraz

• Karşı Eksper İstemi: Eksper raporunun hatalı veya eksik olduğunu düşünüyorsanız, “karşı eksper” kullanmayı talep edebilirsiniz.

• Hukuki Süreç:

  1. Eksper raporuna itiraz dilekçesiyle birlikte mahkemeye başvurun (Genellikle Sulh Hukuk Mahkemesi veya İcra Mahkemesi).

  2. Mahkeme, iddianızda haklı bulursa yeni bir icra eksperi tayin eder.

  3. İkinci eksper raporu nihai belirleyici olur; varsa sigortacı bu rapora uymak zorundadır.

5.2. İcra Mahkemesi Süreci

• Ödeme Emri ve İtiraz: Sigorta tazminatının ödenmemesi hâlinde icra takibi başlatmak için “ödeme emri” çıkarılır. Borçlu (sigortacı) itiraz ederse “itirazın iptali” davası açılır.

• Davanın Görüleceği Mahkeme:

  • Sigorta poliçesinin bir “senet” niteliği olmadığını dikkate alarak, icra mahkemeleri önüne taşınır.

  • Eksper uyuşmazlıklarında “bilirkişi heyeti” belirlenir; mahkeme bilirkişi raporuna göre karar verir.

5.3. Sulh Hukuk Mahkemesi ve Tahkim Seçenekleri

• Bazı büyük sigorta şirketlerinin poliçelerinde “tahkim” veya “arabuluculuk” şartı bulunur. Bu durumda:

  • Arabuluculuk: Öncelikle anlaşmazlık arabulucuya götürülür; uzlaşma sağlanırsa mahkeme süreci başlamaz.

  • Tahkim: Arabuluculuk sonrası hâlâ uzlaşma olmazsa, “hakem heyeti”ne başvuru yapılır. Tahkim kararı bağlayıcıdır.

• Sulh Hukuk Mahkemesi:

  • Tahkim şartı yoksa, doğrudan Sulh Hukuk Mahkemesi’ne “sözleşmeye dayalı tazminat” davası açabilirsiniz.

  • Dava dilekçesinde:

    1. Poliçe ve eksper raporu örneği,

    2. Sigorta şirketine yapılan ihtarname ve itiraz belgeleri,

    3. Değer kaybı tazminat talebinin gerekçesi ve hesap tablosu.

6. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Soru 1: Kasko poliçemde değer kaybı teminatı yoksa ne yapmalıyım?

• Hasar tazminatı alındıktan sonra eksper raporunu alarak icra takibi başlatın. Eksper raporuna itiraz ederseniz mahkeme karşı eksper atar. Nihai rapora göre icra yoluyla değer kaybı tahsil edilir.

Soru 2: Değer kaybı tazminatı nasıl hesaplanır?

• Eksper, “kaza öncesi piyasa değeri” ile “kaza sonrası tamir sonrası değer” arasındaki farkı hesaplar. Aradaki fark, kasko poliçenizde varsa muafiyet ve limitlere göre ödenir.

Soru 3: Sigorta eksper raporuna itiraz süresi nedir?

• Eksper raporu elinize ulaştıktan itibaren 15 gün içinde yazılı itirazda bulunabilirsiniz. Aksi takdirde rapor kesinleşir ve sigortacı ödemeye geçer.

Soru 4: Poliçemde “tahkim şartı” var, ne yapmalıyım?

• İlk adım arabuluculuk: Arabulucu önünde anlaşamazsanız, “tahkim” heyetine başvurun. Tahkim kararı kesin ve bağlayıcıdır; mahkemeye gitmek için tahkim şartının kaldırılması gerekir.

Soru 5: Eksper beni mağdur etti, nasıl şikâyet edebilirim?

• Eksperin “yüksek kasko onarım tutarı” veya “haksız değer kaybı hesabı” gibi yanlışları varsa,

  1. Sigorta şirketine itiraz yazısı yazın,

  2. Mahkemeden “karşı eksper” ataması talep edin.

  3. Eksperin kusuru tespit edilirse, kusur oranına göre ek tazminat talep edebilirsiniz.

7. Uzman Sigorta Avukat Desteği ve İletişim

Sigorta hukuku ve “değer kaybı” tazminat süreçlerinde küçük bir usul hatası bile tazminatınızın eksik ödenmesine yol açabilir. Hasar bildirimi, eksper itirazı, icra takibi veya tahkim süreci; her adım ayrı bir uzmanlık gerektirir. Rehberimizdeki “sigorta hukuku” adımlarını izledikten sonra somut dosyanız için mutlaka profesyonel avukat desteği alın.

• Ücretsiz Ön Görüşme Talepleri İçin:

  • Telefon: 0537 824 03 92

  • E‐posta: avmertdenizcinar@gmail.com

  • Adres: Marmara Sok. No: 4/13, Çankaya/ANKARA

Aracınızın kasko poliçesindeki değer kaybı talebinizi, eksper raporu itirazınızı veya hasar bildirimindeki gecikmeyi en kısa zamanda hukuki zemine taşıyarak mağduriyetinizi önleyin. Sigorta hukuku rehberimiz, yol gösterici bir başlangıçtır; kesin sonuç için uzman sigorta avukatına danışmayı ihmal etmeyin.